Zastaw rejestrowy może zostać ustanowiony na rzeczach ruchomych jako zabezpieczenie wierzytelności. Jest to bardzo popularny zabieg, którego zaletą są niskie koszty ustanowienia oraz pozostawanie we własności zastawcy przedmiotu zastawu. Jakie wymogi należy spełnić do ustanowienia zastawu? Jakie korzyści wynikają z tego zabezpieczenia? Kiedy i w jaki sposób można dokonywać egzekucji z przedmiotu zastawu? Tego dowiesz się w niniejszym artykule! Jakie wymogi należy spełnić aby ustanowić zastaw rejestrowy? Instytucja zastawu rejestrowego została wprowadzona z początkiem 1998 roku na podstawie ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów. Dotychczasowa formą zabezpieczania wierzytelności na rzeczach ruchomych był zastaw posesoryjny, który został zastąpiony zastawem rejestrowym. Spowodował on zwiększenie zdolności kredytowej przedsiębiorców w procesie ubiegania się o kredyty gospodarcze. Ponadto znacznie zwiększyła się liczba rzeczy ruchomych możliwych do zastawienia. Katalog Sposobu Opisu Przedmiotu Zastawów składa się z 7 działów: Dział A Rzeczy ruchome, Dział B Zbiór rzeczy ruchomych lub praw stanowiących całość gospodarczą chociażby jego skład był zmienny, Dział C Współwłasność ułamkowa rzeczy ruchomej oraz wspólność praw (udziały), Dział D Wierzytelności i prawa przyszłe, Dział E Prawa na dobrach niematerialnych, Dział F Prawa z papierów wartościowych, Dział G Udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, Dział H inne przedmioty niż te, dla których zasady opisu zostały zawarte w działach A-G. Poza tym katalog zawiera łącznie 64 pozycje zastawu. Każda z nich ma opisane poszczególne cechy, które musi spełniać przedmiot zastawu. Najczęściej są to rzeczy ruchome tj. zapasy materiałów i towarów wpisywane pod pozycją zastawu B3. Możliwości przedmiotów, które mogą być zastawione, jest dużo więcej. W zależności od wymagań banku oraz tego, co posiada kredytobiorca, często ustanawiane są również zastawy rejestrowe na prawach (np. udziałach w spółce z zastawy na maszynach i urządzeniach (np. zastaw na maszynach drukujących) lub środkach transportu (np. zastaw na naczepach samochodowych). Wieloletnie doświadczenie pokazuje, że zastaw można ustanowić na każdej rzeczy ruchomej. Do najciekawszych przykładów można zaliczyć zastaw na lodowiskach lub na szalunkach. W celu ustanowienia zastawu wymagane jest zawarcie umowy między osobą uprawnioną do rozporządzania przedmiotem zastawu (zwanym zastawcą) a wierzycielem (tzw. zastawnikiem). Umowa o ustanowienie zastawu powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Poza umową zastawu wymagane jest wypełnienie wniosku o wpis zastawu do rejestru zastawu i złożenie go we właściwym sądzie rejonowym prowadzącym rejestr zastawów. O właściwości miejscowej sądu decyduje miejsce zamieszkania lub siedziba zastawcy. Wpis do rejestru zastawów ma charakter konstytutywny, który zastępuje wydanie rzeczy. W terminie miesiąca od daty zawarcia umowy zastawu zastawnik lub zastawca powinien złożyć komplet dokumentów, tj. umowę zastawu wraz z wnioskiem i załącznikami, do właściwego sądu rejonowego. W każdym czasie istnieje możliwość dokonywania zmian w rejestrze zastawów, np. dodanie lokalizacji przedmiotu zastawu, zmiana wielkości zastawionego przedmiotu lub zmiana nazwy zastawcy bądź zastawnika. Ogólnie każda cecha opisana we wniosku może ulec zmianie. Każdą czynność tego typu należy odnotować w rejestrze zastawów, składając odpowiedni wniosek o zmianę wpisu zastawu w rejestrze zastawów. Jakie korzyści wynikają z tego zabezpieczenia? Podstawową korzyścią jest pozostawienie w posiadaniu zastawcy przedmiotu zastawu, który nadal może korzystać z rzeczy lub osoby trzeciej, która wyraziła na to zgodę. Ponadto koszty napraw i ubezpieczenia pozostają po stronie właściciela przedmiotu zastawu. Zastaw rejestrowy można ustanawiać dla zabezpieczania wierzytelności wyrażonych w walucie polskiej, jak i walutach obcych. Istnieje możliwość zabezpieczania wierzytelności przyszłych lub warunkowych, ale tylko do określonej w umowie zastawu najwyższej sumy zabezpieczenia. Najwyższa suma zabezpieczenia stanowi najczęściej 200% wartości zabezpieczanej wierzytelności. Zastawu rejestrowego nie można ustanowić na: prawach mogących być przedmiotem hipoteki, wierzytelnościach, na których ustanowiono hipotekę, statkach morskich oraz statkach w budowie mogących być przedmiotem hipoteki morskiej. Części składowe rzeczy, które nie mogą zostać odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości rzeczy, nie mogą zostać zastawione. Koszty ustanowienia tego zabezpieczenie są relatywnie niskie. Złożenie wniosku o wpis zastawu w sądzie to opłata w wysokości 200 zł zgodnie z przepisami ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Natomiast w przypadku wniosku o zmianę wpisu musimy zapłacić kwotę 100 zł. Zastawnik w momencie ustanowienia zastawu nabywa prawo pierwszeństwa do dysponowania przedmiotem zastawu, w przypadku braku regulowania wierzytelności. Zgodnie z treścią tego prawa zastawnik może dochodzić zaspokojenia swoich roszczeń z obciążonej rzeczy bez względu na to, czyją stała się własnością. Ma on również prawo pierwszeństwa przed innymi wierzycielami właściciela zastawionej rzeczy. Można ustanowić zastaw na jednej rzeczy przez kilku zastawników. Każdy następny zostanie wpisany na kolejnym miejscu w rejestrze zastawów. Aby sprawdzić, czy dana rzecz, na której chcemy ustanowić zabezpieczenie, jest wolna od obciążeń zastawniczych, należy uzyskać z sądu odpis z rejestru zastawów, gdzie po numerze REGON lub NIP-ie zostaną wykazane wszystkie numery pozycji zastawu dla danego podmiotu. Jeśli w odpisie nie będzie żadnych wpisów, oznacza to, że będziemy mogli wpisać się na pierwszym miejscu. Kiedy i w jaki sposób można dokonywać egzekucji z przedmiotu zastawu? W przypadku niespłacenia wierzytelności, np. kredytu przez kredytobiorcę, zastawnik może dochodzić swoich roszczeń z zastawu ustanowionego na jej zabezpieczenie. Ma on pierwszeństwo przed innymi wierzytelnościami, chyba że mają one pierwszeństwo na mocy innych przepisów szczególnych. Kodeks postępowania cywilnego określa procedurę egzekucyjną, zgodnie z którą zastawnik może zaspokajać się z przedmiotu zastawu. W umowie zastawniczej strony tej umowy mogą ustalić inny niż w ustawie sposób zaspokojenia z przedmiotu zastawu. Przykładem takiego odmiennego sposobu zaspokojenia może być przejęcie na własność przez zastawnika przedmiotu zastawu. Ten sposób zaspokojenia może dotyczyć m. in: instrumentów finansowych zapisanych na rachunku papierów wartościowych lub na innych rachunkach zgodnie z ustawą o obrocie instrumentami finansowymi; rzeczy występujących powszechnie w obrocie towarowym; wierzytelności z rachunku bankowego. Inną formą zaspokojenia zastawnika jest sprzedaż przedmiotu zastawu w drodze przetargu publicznego, który przeprowadzi notariusz lub komornik w terminie 14 dni od dnia złożenia przez zastawnika wniosku o dokonanie sprzedaży. Tego typu rodzaj sprzedaży wywołuje takie same skutki jak sprzedaż w postępowaniu egzekucyjnym. Jeśli przedmiot zastawu został zajęty przez komornika, zastawnik nie ma możliwości dochodzenia swoich roszczeń z innych sposobów zaspokojenia. W takiej sytuacji możliwe jest jedynie zaspokojenie wierzyciela w drodze procedury egzekucyjnej. Zastaw rejestrowy jako zabezpieczenie wierzytelności, głównie pieniężnych np. kredytu lub pożyczki, ustanawiany jest bardzo często. Banki preferują formę zabezpieczenia tego typu z uwagi na łatwość egzekucji i pierwszeństwo przy jej dokonywaniu. Natomiast z punktu zastawcy korzystne są niskie koszty jego ustanowienia. Ponadto zastawca przez cały okres zabezpieczenia ma pełną swobodę w prowadzeniu działalności gospodarczej.

W ostatnich latach coraz częściej w polskiej praktyce można zaobserwować wykorzystanie handlowej spółki osobowej w roli spółki celowej (special purpose vehicle) w transakcjach finansowania projektów (project finance). W transakcjach tego rodzaju nierzadko przyjmuje się, że jednym z elementów pakietu zabezpieczeń spłaty finansowania ma być zastaw na udziałach w takiej spółce. Celem niniejszego artykułu jest ocena dopuszczalności ustanowienia zastawu na udziale w spółce jawnej. Zamieszczone rozważania odnoszą się odpowiednio do zastawu na udziale wspólnika w spółce komandytowej, spółce partnerskiej, a także na udziale komplementariusza w spółce komandytowo-akcyjnej. Spółka celowa w transakcjach finansowania projektów Charakterystyczną cechą transakcji finansowania projektu jest powołanie spółki celowej, której jedynym zadaniem jest realizacja określonego przedsięwzięcia (np. budowa osiedla wielorodzinnych domów mieszkalnych, budowa i eksploatacja biurowca czy elektrowni wiatrowej) przez inwestorów (zwanych też „sponsorami projektu”) za pomocą środków pieniężnych uzyskanych od kredytodawcy i spłacanych z przychodów, jakie ma generować to przedsięwzięcie1. Spółka celowa służy prawnemu odseparowaniu przedsięwzięcia od ryzyk zewnętrznych, które mogą pojawiać się w związku z innymi projektami inwestorów (ring fence), w szczególności ryzyka upadłości inwestorów (bankruptcy remoteness). Spółka ma ponosić tylko ryzyka powiązane z przedsięwzięciem, jakie realizuje. Typową formą normatywną spółki celowej jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Umożliwia ona nie tylko prawne odseparowanie danego przedsięwzięcia, ale i ogranicza odpowiedzialność inwestorów za zobowiązania spółki (art. 151 § 4 Rzadko w tej roli występuje spółka akcyjna, ponieważ jej powołanie i funkcjonowanie wiąże się ze znacznie większymi wydatkami niż w przypadku spółki z W ostatnich latach coraz częściej w Polsce w transakcjach finansowania projektów wykorzystuje się handlowe spółki osobowe, takie jak spółka jawna, spółka komandytowa czy spółka komandytowo-akcyjna (spółka partnerska może być zawiązana jedynie w celu wykonywania wolnego zawodu [art. 86 § 1 a więc nie stanowi odpowiedniej formy prawnej dla realizacji przedsięwzięcia inwestycyjnego). Przyczyna tkwi w przepisach podatkowych. Handlowe spółki osobowe nie są podatnikami podatku dochodowego (art. 1 ust. 2 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z Podatnikami są ich wspólnicy. Ominięcie jednego szczebla podatku dochodowego sprawia, że od strony finansowej handlowa spółka osobowa jest dla inwestorów bardziej efektywną formą czerpania zysków z przedsięwzięcia niż spółka z Mankamentem tego rozwiązania może być okoliczność, że wspólnicy spółki jawnej oraz komplementariusze w spółce komandytowej i komandytowo-akcyjnej ponoszą nieograniczoną, choć subsydiarną, odpowiedzialność za zobowiązania spółki celowej (art. 31 § 1 W praktyce wspomniany problem zazwyczaj rozwiązuje się w ten sposób, że w celu realizacji przedsięwzięcia powołuje się spółkę komandytową albo komandytowo-akcyjną, w której jedynym komplementariuszem jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, a udziały w tej spółce obejmują sponsorzy projektu. Pakiet zabezpieczeń w transakcjach finansowania projektów Kredytowi udzielonemu spółce celowej towarzyszy pakiet zabezpieczeń na posiadanych przez nią składnikach majątkowych, za pomocą których spółka realizuje dane przedsięwzięcie (np. hipoteka na nieruchomości, zastaw rejestrowy na mieniu ruchomym przedsiębiorstwa, zastaw na wierzytelności z umowy rachunku bankowego, przelew wierzytelności z umowy ubezpieczenia). W standardowych przypadkach zabezpieczeniem jest również zastaw na wszystkich udziałach w spółce celowej. Jeżeli przedsięwzięcie nie potoczy się pomyślnie i kredyt nie zostanie w terminie spłacony, udziały można sprzedać innemu inwestorowi, który będzie zainteresowany restrukturyzacją i dokończeniem przedsięwzięcia. Z punktu widzenia ekonomicznego nowy inwestor nabywa wówczas nie poszczególne składniki majątkowe związane z projektem, ale całe przedsięwzięcie wraz z jego formą prawną - spółką celową. Pozwala mu to w prosty sposób wejść w sytuację prawną poprzedniego inwestora, co zazwyczaj ma niebagatelne znaczenie dla szybkości, sprawności i kosztów restrukturyzacji przedsięwzięcia. Zastaw na udziałach w spółce celowej daje kredytodawcy pierwszeństwo przed wierzycielami osobistymi zastawcy (pierwotnego inwestora), jeśli chodzi o zaspokojenie zabezpieczonych wierzytelności z ceny sprzedaży tych udziałów nowemu inwestorowi (zob. art. 306 § 1 w zw. z art. 327 W przypadku gdy na udziałach ustanowiono zastaw rejestrowy2 lub zastaw finansowy3, kredytodawca - jako zastawnik - uzyskuje ponadto możliwość przejęcia tych udziałów do swojego majątku w trybie pozaegzekucyjnym (art. 22 ust. 1 pkt 3 art. 10 a następnie sprzedaży kolejnemu inwestorowi. Zastrzeżenie i wykonanie takiego uprawnienia może pozwolić na istotne zmniejszenie kosztów transakcyjnych związanych z poszukiwaniem nowego inwestora i zaspokojeniem, choćby częściowym, wierzytelności kredytodawcy. Zastaw na udziałach w spółce celowej Jeżeli spółką celową w transakcji finansowania projektu jest spółka z nie ma większych przeszkód prawnych, aby jej udziały posłużyły jako przedmiot zastawu: zwykłego (art. 327 rejestrowego (art. 7 ust. 1 lub finansowego (art. 5 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 3 pkt 2 Udziałami takimi wspólnicy mogą swobodnie rozporządzać, z zastrzeżeniem ograniczeń wprowadzonych do umowy spółki (art. 182 W przypadku gdy spółką celową jest handlowa spółka osobowa, dopuszczalność ustanowienia zastawu na udziałach w takiej spółce budzi daleko większe wątpliwości. Mimo tych wątpliwości, w praktyce zawierane są umowy zastawnicze, w których przedmiot zabezpieczenia opisany jest jako np.: „udział w spółce komandytowej”, „ogół praw wspólnika w spółce jawnej”, „wszystkie prawa majątkowe komplementariusza w spółce komandytowo-akcyjnej” czy „ogół praw i obowiązków wspólnika”. Jeśli umowa dotyczy zastawu rejestrowego, taka konstrukcja niejednokrotnie spotyka się z aprobatą sądów, które dokonują na tej podstawie wpisów obciążeń do rejestru zastawów. Dalsza część artykułu poświęcona będzie szczegółowej analizie zagadnienia, czy de lege lata dopuszczalne jest ustanowienie zastawu zwykłego lub zastawu rejestrowego na udziale w spółce jawnej. W doktrynie prawa terminu „udział” używa się w wielorakim znaczeniu. W niniejszym artykule termin ten oznacza ogół uprawnień wspólnika wynikających ze stosunku członkostwa w spółce jawnej4. Jak trafnie wskazuje wielu przedstawicieli doktryny, wszystkie te uprawnienia mają charakter majątkowy, ale - obok uprawnień czysto majątkowych (np. prawa do zysku, prawa do odsetek od udziału kapitałowego) - trzeba wyróżnić prawa o charakterze organizacyjnym (takie jak prawo do informacji czy prowadzenia spraw spółki), które mają na celu przede wszystkim ochronę interesów spółki i jej wspólników5. Zamieszczone rozważania odnoszą się odpowiednio do zastawu na udziale wspólnika w spółce komandytowej, spółce partnerskiej, a także na udziale komplementariusza w spółce komandytowo-akcyjnej. Możliwość ustanowienia zastawu na akcjach w spółce komandytowo-akcyjnej nie budzi bowiem większych zastrzeżeń (zob. art. 337 oraz 340 w zw. z art. 126 § 1 pkt 2 W artykule pominięto kontrowersyjną kwestię, czy na udziale w spółce jawnej można ustanowić zastaw finansowy (zob. art. 3 pkt 2 zgodnie z którym przedmiotem zabezpieczenia finansowego, w tym zastawu finansowego, mogą być „udziały w spółkach”)6. Dopuszczalność zastawu na udziale w spółce jawnej W piśmiennictwie prawniczym pojawiły się wypowiedzi, według których przepisy prawa polskiego dopuszczają ustanowienie zastawu zwykłego albo zastawu rejestrowego w odniesieniu do uprawnień lub obowiązków wspólnika spółki jawnej. Poszczególni przedstawiciele doktryny prezentują przy tym dość rozbieżne poglądy. Przyjmują, że - w zależności od głoszonego poglądu - przedmiotem zastawu może być: • ogół praw i obowiązków wspólnika spółki jawnej7, • udział w spółce jawnej obejmujący zespół uprawnień wspólnika o charakterze czysto majątkowym oraz organizacyjnym8, • kompleks praw majątkowych wspólnika z tytułu uczestnictwa w spółce jawnej, wyłączając uprawnienia organizacyjne. Zwolennicy pierwszego z wyżej wymienionych poglądów opierają się na treści art. 10 § 1 Zgodnie z powołanym przepisem, ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej może być przeniesiony na inną osobę tylko wówczas, gdy umowa spółki tak stanowi. Konieczne jest w tym celu uzyskanie pisemnej zgody od wszystkich pozostałych wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej (art. 10 § 2 Za zobowiązania występującego wspólnika związane z uczestnictwem w spółce osobowej i zobowiązania tej spółki odpowiadają solidarnie występujący wspólnik oraz wspólnik przystępujący do spółki (art. 10 § 3 Uznaje się, że powołany przepis potwierdza zbywalny charakter ogółu praw i obowiązków wspólnika spółki jawnej, jeżeli umowa spółki przewiduje takie rozwiązanie. Skoro możliwe jest przeniesienie ogółu praw i obowiązków, to dopuszczalne są również inne postacie rozporządzenia, w szczególności ustanowienie zastawu10. Zwolennicy takiego podejścia - jak się wydaje - wychodzą z założenia, że jeżeli dany przedmiot majątkowy (w tym stanowiący kompleks praw i obowiązków) może być przeniesiony na inną osobę, to zawsze może być obciążony zastawem zwykłym (art. 327 albo rejestrowym (art. 7 ust. 1 Konsekwentnie należy przyjąć, że jeśli ustanowiono zastaw na wspomnianym ogóle praw i obowiązków wspólnika spółki jawnej, nabywca przedmiotu zastawu wchodzi w miejsce zastawcy w relacji spółkowej i wobec osób trzecich. Nabywa nie tylko uprawnienia, ale i - na mocy art. 10 § 3 - staje się odpowiedzialny za zobowiązania zastawcy związane z uczestnictwem w spółce jawnej oraz za zobowiązania tej spółki. Do podobnych rezultatów prowadzi stanowisko, zgodnie z którym przedmiotem zastawu jest udział w spółce jawnej (tj. kompleks uprawnień wspólnika o charakterze czysto majątkowym oraz organizacyjnym), ale w razie wykonania zabezpieczenia nabywca udziału zostaje obciążony obowiązkami, jakie wiążą się ze statusem wspólnika. Takie stanowisko zdaje się zajmować J. Widło, który pisze: „W przypadku skorzystania z pozaegzekucyjnego sposobu zaspokojenia zastawnika i przejęcia na własność udziału spółkowego, podmiot wstępujący w prawa i obowiązki ustępującego wspólnika odpowiada solidarnie z nim za zobowiązania związane z udziałem ustępującego wspólnika w tejże spółce jawnej (art. 10 § 3 W wypowiedzi tej J. Widło, niestety, posługuje się terminologią, która odbiega od brzmienia art. 10 § 3 Nie wiadomo zatem - czy zdaniem tego autora - zastawnik, który przejmuje przedmiot zastawu rejestrowego, odpowiada tylko za - verba legis - „zobowiązania związane z uczestnictwem w spółce osobowej”, czy także za „zobowiązania tej spółki osobowej” względem osób trzecich. Osobisty charakter stosunku członkostwa w spółce jawnej Moim zdaniem, powyższe poglądy de lege lata nie znajdują dostatecznego uzasadnienia w przepisach prawa. W szczególności prawo polskie nie pozwala, aby ustanowić zastaw na: 1) ogóle praw i obowiązków wspólnika spółki jawnej, 2) udziale w spółce jawnej obejmującym zespół uprawnień wspólnika o charakterze czysto majątkowym oraz organizacyjnym. W przypadku gdy przedmiotem zastawu ma być kompleks praw majątkowych z tytułu uczestnictwa w spółce jawnej, wyłączywszy uprawnienia organizacyjne, rzecz przedstawia się w sposób dość skomplikowany i należy przeprowadzić bardziej pogłębioną analizę charakteru poszczególnych uprawnień wspólnika, aby stwierdzić, czy przysługuje im tzw. zdolność zastawnicza. Na wstępie zaznaczmy, iż pogląd, zgodnie z którym ogół praw i obowiązków wspólnika spółki jawnej nie może być przedmiotem zastawu, podziela wielu przedstawicieli doktryny: A. Kidyba („...niedopuszczalne jest obciążenie ogółu praw i obowiązków zastawem czy też użytkowaniem, ponieważ powoduje ono podział [rozdzielenie uprawnień i obowiązków] między podmioty uczestniczące w tej czynności”)12, G. Kozieł („Przeniesiony na inną osobę może być tylko >ogółogół praw i obowiązkówudziału w spółce jawnej<”. W innej publikacji (J. Widło, Zastaw rejestrowy na prawach, Warszawa 2008, s. 438-439) autor ten wypowiada się jednak nieco odmiennie. 9 Szerzej na temat art. 10 por. M. Bielecki, Przeniesienie..., s. 246 i nast.; G. Gorczyński, Kilka uwag o tzw. zbyciu członkostwa w handlowych spółkach osobowych (na tle art. 10 „Prawo Spółek” 2001, nr 7-8, s. 13 i nast.; A. Kidyba, Handlowe spółki osobowe, Warszawa 2006, s. 67 i nast.; G. Kozieł, Przeniesienie praw i obowiązków wspólników w handlowych spółkach osobowych, Kraków 2006, s. 139 i nast. 10 G. Janas, Ogół..., s. 48-59; S. Sołtysiński [w:] System prawa prywatnego, tom 16, s. 804. 11 J. Widło, Zastaw..., s. 439. 12 A. Kidyba, Handlowe..., s. 75. 13 G. Kozieł, Zakres przedmiotowy i podmiotowy przeniesienia praw i obowiązków wspólnika handlowej spółki osobowej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2003, nr 12, s. 43-44. 14 J. Widło [w:] J. Mojak, J. Widło, Zastaw..., s. 106. 15 S. Sołtysiński [w:] System prawa prywatnego, tom 16, s. 796; A. Szajkowski, M. Tarska, Prawo..., s. 176. 16 Odmiennie A. Jędrzejewska, Przeniesienie członkostwa w spółkach osobowych, „Przegląd Prawa Handlowego” 1994, nr 3, s. 17 i nast.; J. Kuropatwiński, Zbycie udziału w spółce osobowej - aspekty prywatnoprawne, „Prawo Spółek” 2000, nr 9, s. 4 i nast. 17 M. Litwińska-Werner, Spółka jawna [w:] Prawo spółek handlowych (red. S. Włodyka), tom 2A, Warszawa 2007, s. 525; A. Szajkowski, M. Tarska, Prawo..., s. 189. 18 S. Sołtysiński [w:] System prawa prywatnego, tom 16, s. 803. 19 A. Kidyba, Handlowe..., s. 75. 20 G. Kozieł, Przesłanki przenaszalności praw i obowiązków wspólników w handlowych spółkach osobowych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2003, nr 11, s. 35-36. 21 J. Gołaczyński [w:] System prawa prywatnego, tom 4 (red. E. Gniewek), Warszawa 2007, s. 674. 22 Podobnie J. Widło [w:] J. Mojak, J. Widło, Zastaw..., s. 106. 23 J. Gołaczyński, Zastaw na rzeczach ruchomych, Warszawa 2002, s. 138-139; M. Leśniak, Zastaw bez przeniesienia posiadania przedmiotu zastawu, Zakamycze 2004, s. 195, 219; A. Marciniak, Dochodzenie roszczeń zabezpieczonych zastawem lub hipoteką, Sopot 2001, s. 49; J. Mucha, Zaspokojenie zastawnika zastawu rejestrowego, Warszawa 2001, s. 163 i nast. 24 M. Leśniak, Zastaw..., s. 220; A. Marciniak, Dochodzenie..., s. 53-56. 25 S. Cieślak, Egzekucja przeciwko spółce handlowej oraz z akcji i udziałów w tej spółce, „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2003, nr 4-5, s. 43-47; M. Litwińska, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2005, s. 175, 277. 26 J. Widło, Zastaw..., s. 393. Odmiennie I. Karasek, Przedmiot zastawu rejestrowego, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 1998, nr 3, s. 467-468. 27 Por. M. Litwińska-Werner, Spółka..., s. 525; S. Sołtysiński [w:] System prawa prywatnego, tom 16, s. 822-823. 28 Szerzej S. Sołtysiński [w:] System prawa prywatnego, tom 16, s. 802-803. 29 Tak M. Litwińska-Werner, Spółka..., s. 489. 30 Tak M. Bielecki, Przeniesienie..., s. 248; A. Kidyba, Handlowe..., s. 72; G. Kozieł, Zakres..., s. 39; S. Sołtysiński [w:] System prawa prywatnego, tom 16, s. 803. Odmiennie G. Gorczyński, Kilka..., s. 23. 31 S. Sołtysiński [w:] System prawa prywatnego, tom 16, s. 813. 32 G. Janas, Ogół..., s. 48. 33 Inne stanowisko, jak się wydaje, zajmuje J. Widło, Zastaw..., s. 439. 34 S. Sołtysiński [w:] System prawa prywatnego, tom 16, s. 802-803. 35 Z. Radwański [w:] System prawa prywatnego, tom 2 (red. Z. Radwański), Warszawa 2002, s. 76-77.

Zobacz innych prawników. Art. 3. Zast. Rejstr. - Ustawa o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów - 1. Umowa zastawnicza powinna być pod rygorem nieważności zawarta na piśmie. Do umów o ustanowienie zastawu rejestrowego na wierzytelnościach i prawach nie stosuje

Zastaw rejestrowy jest to ograniczone prawo rzeczowe, które umożliwia zabezpieczenie wierzytelności na rzeczach ruchomych oraz zbywalnych prawach majątkowych. Warto pamiętać, że samo zawarcie umowy zastawniczej nie powoduje ustanowienia zastawu rejestrowego. Kolejnym elementem jest wpis do rejestru zastawów. Jak prawidłowo to zrobić?

Zastaw jest jedną z form zabezpieczania wierzytelności i może być ustanowiony na rzeczach lub na prawach zbywalnych, a skoro tak ? to również na udziałach w spółce z Jak ustanowić zastaw na udziałach? Jakie są skutki tego zastawu dla praw wspólnika? Zapraszamy do lektury. Na początek trzeba odróżnić zastaw zwykły od zastawu rejestrowego. Zastaw zwykły uregulowany jest w Kodeksie cywilnym w art. 306-335. Z kolei zastaw rejestrowy uregulowany został w ustawie o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów. Udziały w spółce z można obciążyć zarówno zastawem zwykłym (zastaw na prawach), jak i rejestrowym. Należy jednak pamiętać, że umowa spółki może ograniczać prawo do obciążenia udziałów lub uzależniając od uzyskania zgody określonego organu spółki. Ustanowienie zastawu zwykłego wymaga formy pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi, natomiast dla ustanowienia zastawu rejestrowego wystarczająca jest zwykła forma pisemna. Fakt obciążenia udziałów zastawem należy wpisać do księgi udziałów i zgłosić w związku z tym aktualną listę wspólników do sądu rejestrowego. Ustanowienie zastawu nie pozbawia wspólnika automatycznie prawa głosu z zastawionych udziałów, chociaż ogólnie jest to możliwe pod pewnymi warunkami. Po pierwsze umowa spółki powinna przewidywać możliwość wykonywania prawa głosu przez zastawnika, a po drugie ? prawo wykonywania głosu oraz warunki jego wykonywania muszą wynikać z umowy zastawniczej. Wspólnik wskutek zastawienia udziału nie traci także legitymacji do zaskarżania uchwał, a zastawnik jej nie uzyskuje. Chyba, że zastawnik wykonuje prawo głosu, wówczas prawo zaskarżenia uchwał, jako związane z prawem do głosowania, przysługiwać będzie zastawnikowi. Z zastawem na udziałach często też wiąże się wątpliwość: komu należy wypłacić dywidendę Otóż dywidenda należy się wspólnikowi a nie zastawnikowi, chyba że co innego wynika z umowy zastawniczej. Zbycie udziałów obciążonych zastawem jest możliwe, przy czym wskutek zbycia obciążenie zastawem nie wygasa. Zbycie obciążonych udziałów może być natomiast wyłączone w przypadku zastawu rejestrowego. Wówczas zbycie udziałów wbrew zakazowi obarczone będzie sankcją nieważności, chyba że nabywca nie wiedział i nie mógł wiedzieć o zakazie zbywania obciążonych udziałów. W przypadku zastawu rejestrowego, dodatkowo muszą być spełnione obowiązki wynikające z ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów. Przede wszystkim do powstania zastawu oprócz samej umowy konieczne jest jeszcze uzyskanie wpisu w rejestrze zastawów. Reasumując, ustanowienie zastawu nie pozbawia wspólnika jego praw, ale je ogranicza. Zakres ograniczeń z kolei wynika z samej umowy zastawniczej. Dowiedz się więcej, zachęcamy do kontaktu: Siedziba kancelarii: ul. Gliwicka 5, 40-079 Katowice tel.: +48 32 253-90-11 +48 32 703-99-59 fax: +48 32 253-04-76 e-mail: office[at] Daniel Reck – polisa Potwierdzenie zawarcia obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej adwokatów oraz ubezpieczenie dodatkowego. Tomasz Duraj – polisa Potwierdzenie zawarcia obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej adwokatów oraz ubezpieczenie dodatkowego. ^{Umowa Zastawu na Zbiorze przewiduje, że Administrator Zastawu może według swojego wyboru zaspokoić wierzytelności Obligatariuszy z przedmiotu zastawu: w drodze sądowego postępowania} Na podstawie ustawy o zmianie ustawy - Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw z dnia 30 sierpnia 2019 r. ( z 2019 r. poz. 1798) (Ustawa Zmieniająca) z dniem 1 stycznia 2021 r. wejdą w życie przepisy dotyczące obowiązkowej dematerializacji akcji spółek akcyjnych i komandytowo – akcyjnych. Ustawa Zmieniająca w zakresie wymów dotyczących sposobu przeprowadzenia dematerializacji akcji oraz sankcji za brak jej przeprowadzenia obowiązuje już od 1 stycznia 2020r. Nowelizacja nie będzie dotyczyła akcji spółek publicznych, ponieważ już teraz są one zdematerializowane zgodnie z przepisami ustawy o obrocie instrumentami finansowymi z dnia 29 lipca 2005 r. Spółki niepubliczne, tj. takie, których żadna akcja nie jest dopuszczona do obrotu na rynku regulowanym lub wprowadzona do obrotu w alternatywnym systemie obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej będą mogły zdematerializować swoje akcje poprzez ich rejestrację w depozycie papierów wartościowych prowadzonym przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych (KDPW) albo w rejestrze akcjonariuszy prowadzonym przez podmioty uprawnione do prowadzenia rachunków papierów wartościowych (tj. głównie domy maklerskie). Z uwagi na dużo bardziej skomplikowany i kosztowny proces dematerializacji akcji w KDPW, taki sposób dematerializacji akcji w naszej ocenie będzie dużo rzadziej stosowany wobec dematerializacji za pośrednictwem podmiotów uprawnionych do prowadzenia rachunków papierów wartościowych, dlatego zasadniczo pomijamy go w naszych dalszych rozważaniach. Co czeka spółki i akcjonariuszy w związku z Ustawą Zmieniającą? Działania, jakie zgodnie z Ustawą Zmieniającą muszą być dokonane przez spółki akcyjne i komandytowo akcyjne oraz skutki wynikające z Ustawy Zmieniającej, zostały przedstawione w poniższej tabeli: Termin Zdarzenie 30 czerwca 2020 r. I. Do tego dnia spółka zobowiązana jest zapewnić, że: (i) zostanie podjęta uchwała walnego zgromadzenia wspólników w zakresie sposobu dematerializacji akcji; oraz (ii) zawarta zostanie umowa z podmiotem prowadzącym rejestr akcjonariuszy albo umowa o rejestrację akcji w KDPW (tylko jeden z tych sposobów dematerializacji może być przeprowadzony). II. Do tego dnia spółka musi dokonać pierwszego wezwania akcjonariuszy do złożenia dokumentów akcji. 31 października 2020 r. I. Upływa ostatni, dopuszczony prawem termin do dokonania ostatniego, piątego wezwania do złożenia akcji w spółce. II. Brak dokonania wezwań akcjonariuszy do złożenia spółce dokumentów akcji zgodnie z Ustawą Zmieniającą może skutkować nałożeniem grzywny do złotych na osoby uprawnione do reprezentowania spółki akcyjne albo spółki komandytowo-akcyjne. 31 grudnia 2020 r. Jest to ostatni dzień, w którym dokumenty akcji wydane przez spółkę mają moc obowiązującą i ostatni dzień na złożenie ich (lub ich kopii) przez spółkę w domu maklerskim lub KDPW. 1 stycznia 2021 r. I. Moc obowiązująca dokumentów akcji wydanych przez spółkę wygasa z mocy prawa. II. Uzyskują moc prawną wpisy w rejestrze akcjonariuszy albo w zależności od wyboru dokonanego przez walne zgromadzenie spółki, zapisy akcji na rachunkach papierów wartościowych w KDPW. III. Jest to pierwszy dzień, w którym akcjonariusz lub zastawnik może złożyć wniosek o wydanie świadectwa rejestrowego od podmiotu prowadzącego rejestr akcjonariuszy. IV. W przypadku braku dokonania dematerializacji, po tym dniu dokument akcji zachowuje wyłącznie moc dowodową w zakresie wykazywania przez akcjonariusza wobec spółki, że przysługują mu prawa udziałowe. 1 stycznia 2026 r. Wygasa prawo do powoływania się wobec spółki, że akcjonariuszowi przysługują prawa udziałowe w przypadku braku dematerializacji akcji. Najważniejsze spośród planowanych zmian wchodzących w życie 1 stycznia 2021 r.: 1. Rejestr akcjonariuszy Od 1 stycznia 2021 r. akcje nie będą już miały formy dokumentu. Ich nośnikiem stanie się wpis w rejestrze akcjonariuszy prowadzonym przez odpowiednie podmioty uprawnione do prowadzenia rachunków papierów wartościowych (tj. głównie domy maklerskie). 2. Wpis do rejestru akcjonariuszy – nowy wymóg Zgodnie z Ustawą Zmieniającą, wobec spółki będzie się uważać za akcjonariuszy tylko te podmioty, które są wpisane do rejestru akcjonariuszy. Co więcej, nowelizacja przewiduje, że nabycie akcji albo ustanowienie na niej ograniczonego prawa rzeczowego co do zasady następuje z chwilą dokonania wpisu w rejestrze akcjonariuszy. Wpis ten ma charakter konstytutywny. Istnieją od tej zasady pewne wyjątki, przy czym nie należy do nich nabycie tytułu prawnego do akcji lub ich sprzedaż w ramach egzekucji zastawów. Innymi słowy, nabycie tytułu prawnego do akcji lub sprzedaż akcji w ramach zaspokojenia się zastawnika z zastawów ustanowionych na akcjach, zgodnie z obecnym brzmieniem Ustawy Zmieniającej także będzie wymagać dla swej skuteczności wpisu do rejestru akcjonariuszy. Co więcej, wymóg wpisu zastawów do rejestru akcjonariuszy dotyczyć będzie także zastawu rejestrowego, niezależnie od konieczności jego wpisu do rejestru zastawów prowadzonego przez właściwy sąd rejestrowy. 3. Świadectwo rejestrowe Po 1 stycznia 2021 r. na żądanie akcjonariusza albo zastawnika podmiot prowadzący rejestr akcjonariuszy wystawi w ciągu tygodnia świadectwo rejestrowe. Dokument ten zawierać będzie informację o istniejących ograniczeniach przenoszenia akcji lub ustanowionych na niej obciążeniach, a także przysługującym zastawnikowi uprawnieniu do wykonywania prawa głosu z akcji. Akcje w liczbie wskazanej w treści świadectwa rejestrowego nie będą mogły być przedmiotem rozporządzeń od chwili jego wystawienia do momentu utraty jego ważności albo zwrotu świadectwa rejestrowego wystawiającemu przed upływem terminu jego ważności. 4. Wykonywanie prawa głosu przez zastawnika Wykonywanie prawa głosu po 1 stycznia 2021 r., przy założeniu skutecznie przeprowadzonej dematerializacji, powinno się odbywać po wcześniejszym wydaniu świadectwa rejestrowego potwierdzającego uprawnienie do wykonywania prawa głosu, a jednocześnie blokującego odpowiednią liczbę akcji w rejestrze akcjonariuszy. Brak dokonania dematerializacji akcji do dnia 1 stycznia 2021 r. doprowadzi do niemożności wykonywania prawa głosu z akcji zarówno przez akcjonariusza jak i zastawnika. Zastawnik i użytkownik będą mogli wykonywać prawo głosu z akcji, na której ustanowiono zastaw lub użytkowanie, jeżeli w rejestrze akcjonariuszy lub na rachunku papierów wartościowych dokonano wzmianki o ustanowieniu ograniczonego prawa rzeczowego i o upoważnieniu do wykonywania prawa głosu. Warto zauważyć, że podmiot prowadzący rejestr akcjonariuszy odnotuje informację o ustanowieniu ograniczonego prawa rzeczowego na żądanie osoby mającej w tym interes prawny (tj. zastawca lub zastawnik), natomiast wzmianka, iż prawo głosu z obciążonej akcji przysługuje zastawnikowi powinna zostać dokonana wyłącznie na żądanie zastawnika. W naszej opinii wniosek o wprowadzenie wzmianki, że prawo głosu przysługuje zastawnikowi może zostać złożony przez zastawcę działającego w niniejszym zakresie jako pełnomocnik zastawnika. Zabezpieczenie interesów zastawnika w związku z przeprowadzeniem dematerializacji 1. Ryzyko związane z wydaniem dokumentu akcji przez zastawnika W przypadku ustanowienia zastawów na akcjach w ramach zabezpieczenia finansowania bardzo często dokumenty akcji deponowane są w banku lub innej instytucji finansowej pełniącej rolę zastawnika, który przechowuje je w depozycie do czasu spłaty zabezpieczonych wierzytelności. W związku z obowiązkiem przeprowadzenia procesu dematerializacji akcji, spółka będzie zobowiązana do złożenia podmiotowi prowadzącemu rejestr akcjonariuszy, w zależności od jego wymogów: (i) oryginały dokumentów akcji; albo (ii) oświadczenie zawierające listę akcjonariuszy, wraz z kopią złożonych w spółce dokumentów akcji, przy czym w każdym przypadku konieczne będzie wcześniejsze złożenie dokumentów akcji w spółce. Ustawa Zmieniająca zawiera ogólne postanowienia dotyczące przeprowadzenia procesu dematerializacji akcji, przy założeniu, że dokument akcji pozostaje w posiadaniu akcjonariusza. Jednak w sytuacji, gdy dokument akcji pozostaje w depozycie u zastawnika, wydanie go akcjonariuszowi w związku z procesem dematerializacji na zasadach ogólnych, przed spłatą zabezpieczonej wierzytelności, może skutkować wygaśnięciem zastawu cywilnego lub finansowego ustanowionego na akcjach lub utrudnić zaspokojenie z zabezpieczeń ustanowionych na akcjach przed datą obowiązkowej dematerializacji (tj. przed 1 stycznia 2021 r.). W celu wyeliminowania niniejszych ryzyk, konieczne jest umowne uregulowanie zasad wydania dokumentów akcji poprzez wprowadzenie konstrukcji zapewniającej zastawnikowi pełną kontrolę nad przebiegiem procesu dematerializacji oraz kontrolę nad dokumentem akcji. Jedna z naszych propozycji to zawarcie porozumienia dot. przekazania dokumentów akcji, którego stronami są: (i) zastawnik (przechowujący dokumenty akcji w depozycie), (ii) spółka której akcje są przedmiotem zabezpieczenia, (iii) akcjonariusz będący zastawcą; oraz (iv) doradca prawny zastawnika, pełniący jednocześnie rolę pełnomocnika spółki. W niniejszym scenariuszu spółka ustanawia doradcę prawnego zastawnika pełnomocnikiem spółki uprawnionym do odbioru od zastawnika dokumentów akcji oraz – w zależności od ustaleń: (i) do złożenia oryginałów dokumentów akcji w imieniu spółki w domu maklerskim; albo (ii) do przechowania dokumentów akcji w depozycie w imieniu spółki, do czasu utraty ich ważności, tj. do 1 stycznia 2021 r. (jeśli złożenie oryginałów dokumentów akcji nie jest niezbędne do przeprowadzenia ich dematerializacji). Niniejsze rozwiązanie zapewni bezpieczne (z punktu widzenia interesów zastawnika oraz innych podmiotów udzielających finansowanie) przeprowadzenie procedury dematerializacji akcji. W naszej ocenie reprezentowanie spółki przez doradcę prawnego zastawnika w niniejszym scenariuszu nie rodzi konfliktu interesów, albowiem interesy spółki oraz zastawnika w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa procesu dematerializacji akcji są zbieżne. 2. Konieczność wprowadzenia zmian do umowy zastawniczej Dodatkowo, w związku z Ustawą Zmieniającą, konieczne będzie wprowadzenie do umów zastawów na akcjach szeregu zmian, w tym w szczególności usunięcie postanowień w zakresie przechowywania akcji w depozycie zastawnika, wprowadzenie obowiązku odnotowania zastawów i prawa głosu w rejestrze akcjonariuszy oraz dostarczenia zastawnikowi świadectwa rejestrowego. Wsparcie prawne Norton Rose Fulbright W związku z doniosłością zmian wynikających z Ustawy Zmieniającej, polecamy nasze usługi w następujących obszarach: 1. analizy i dostosowania dokumentacji finansowej na potrzeby bezpiecznego (z punktu widzenia interesów stron finansowania) przeprowadzenia procedury dematerializacji akcji; 2. zapewnienie, że zabezpieczenia ustanowione na akcjach pozostaną ważne i skuteczne, wprowadzone zostaną wszelkie niezbędne adnotacje w rejestrze akcjonariuszy, zmiany w rejestrach zastawów oraz zastawnikowi przysługiwać będą wszelkie dotychczasowe prawa, w tym prawo głosu z akcji; 3. w przypadku, gdy spółka akcyjna nie dokona dematerializacji w ustawowych terminach – analiza skutków braku dematerializacji akcji oraz propozycja odpowiednich rozwiązań naprawczych.

Umowa koalicyjna: zmiany w składce zdrowotnej i wypłacie zasiłku chorobowego przez Spółkę, - mogą być przedmiotem zastawu rejestrowego lub przewłaszczenia na zabezpieczenie

Wycena zastawu rejestrowego na akcjach jako zabezpieczenia obligacji korporacyjnych – metoda wskaźnikowa. Celem artykułu jest przedstawianie czytelnikowi wyceny zastawu na akcjach metodą wskaźnikową na dzień 24 października 2016 r. na przykładzie firmy GRAAL S.A. dla pakietu 100 000 akcji. Zastaw rejestrowy jest jedną z form

uakt.